به نقل از «اقتصاد آنلاین»

عجیب ترین مومیایی های تاریخ + عکس

تاریخ انتشار: ۲۸ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۷۹۰۱۲۹

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از گجت نیوز، مومیایی حیوانات و انسان‌ها در هر قاره‌ای یافت شده‌اند. شرایط طبیعی و اهداف مذهبی یا فرهنگی از جمله دلایل حفظ شدن اجساد هستند. بسیاری از عجیب‌ترین مومیایی‌های دنیا در آمریکای جنوبی و آسیا پیدا شده‌اند که به ۱۰ مورد از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

۱- مومیایی یک پسر شش ماهه در گرینلند

صورت این پسر کوچک همیشه به سمت بالا است،‌ انگار همیشه منتظر مادرش است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تصویر این مومیایی از اولین لحظه‌ای که کشف شد به روی جلد مجلات و اخبار وارد شد و قلب مردم را تسخیر کرد. اولین باری که این کودک کشف شد، افراد تصور کردند که او یک عروسک است؛ اما به زودی مشخص شد که او یک کودک ۶ ماهه است.

این نوزاد در شهرک قیلاکیتسوق کشف شد. او به همراه مادرش که قبلاً درگذشته بود، زنده به گور شد. احتمالاً دلیل زنده به گور کردن او این بوده که دیگر کسی برای مراقبت از او باقی نمانده بوده است.

نوزاد کوچک اینویت به همراه یک پسر دوساله و شش زن دیگر پیدا شد که در دو قبر جداگانه بر فراز غاری کم عمق دفن شده بودند. این جسد به طور طبیعی در دمای زیر صفر و در منطقه‌ی اومنناق غرب گرینلند حفظ شده بود. این اجساد، قدیمی‌ترین اجسادی هستند که در این منطقه یافت شده‌اند.

۲- مومیایی مرد قربانی شده

این جسد معروف به مرد تولوند (Tollund Man) به طور طبیعی حفظ شده‌است. این مرد در قرن چهارم قبل از میلاد و در دوره‌ای که اسکاندیناوی به عنوان عصر آهن پیش از روم شناخته می‌شد،‌ زندگی می‌کرد.

ظاهراً او به عنوان قربانی برای خدایان به دار آویخته شده و سپس در باتلاق ذغال قرار گرفته است. جسد او بیش از دو هزار سال در آن محل نگه داری شده‌است.

چهره این مرد تولوند هنوز هم مانند روز مرگش به نظر می‌رسد. چهره آرامی دارد و شبیه مردی در خواب به نظر می‌رسد. جسد این مرد در سال ۱۹۵۰ میلادی کشف شد و اکنون در موزه سیلکبورگ دانمارک به نمایش گذاشته شده‌است.

۳- بانوی دای؛ مومیایی شین ژوی

وقتی صحبت از مومیایی می‌شود، اکثر افراد در سراسر جهان به مصر باستان فکر می‌کنند؛ اما افراد زیادی نمی‌دانند که برخی از بهترین و عجیب‌ترین مومیایی‌های دنیا مربوط به چین هستند.

بانو دای (مومیایی دیوا) یک مومیایی ۲۱۰۰ ساله از سلسه هان هان غربی و محافظت شده‌ترین انسان باستانی است که تا کنون کشف شده‌است. شین ژوی (بانوی دای) بین سال‌های ۱۴۵ تا ۱۷۸ قبل از میلاد زندگی می‌کرده و در حدود ۵۰ سالگی درگذشته است.

اشیاء و پارچه‌های گرانبهای داخل قبر او نشان دهنده ثروت این زن هستند. اما این مسئله زیاد مورد توجه نبود و در واقع وضعیت فوق العاده بقایای حفظ شده او بود که توجه باستان شناسان را به خود جلب کرد.

۴- مومیایی کودک ۵۰۰ ساله در قله آتشفشان

در سال ۱۹۹۹ میلادی، بقایای سه کودک اینکا در قله آتشفشان Llullaillaco در آرژانتین کشف شدند. پارسال یک آنالیز انجام شد که نتیجه آن نشان داد که به این دختر ۱۳ ساله و یک پسر و دختر ۴ یا ۵ ساله طی فرآیند تشریفات یک ساله به طور منظم الکل و مواد مخدر خورانده شده است و در نهایت این کودکان قربانی شده‌اند.

شواهد تاریخی نشان می‌دهند که مراسم قربانی این کودکان احتمالاً به عنوان نوعی روش برای کنترل جامعه استفاده شده‌است. ظاهراً قرار بوده که انتخاب شدن به عنوان قربانی افتخاری بزرگ برای افراد باشد؛ اما در واقع فضایی از ترس ایجاد می‌کرد. همچنین بروز هر گونه ناراحتی از سمت والدینی که کودکشان به این مراسم قربانی اهدا شده بود، تخلف بزرگی محسوب می‌شده‌است.

۵- مومیایی دختر کوچک مصری

دختر کوچکی به نام Tjayasetimu در مصر باستان (تقریباً ۳ هزار سال پیش) یک خواننده معروف بود. او عضو گروه کر سلطنتی بود و در معابد روی رود نیل برای فراعنه آواز می‌خواند. این دختر ۷ ساله در هنگام مرگ با وجود سن کم، فرد مهمی محسوب می‌شد که شایستگی مومیایی دقیقی داشت.

جسد این دختر کوچک در باندهای رنگ آمیزی شده‌، پوشانده‌ شده بود. چهره او را با حجابی ظریف پوشانده بودند و با ماسک طلایی پنهان کرده بودند. او در یک تابوت طلایی قرار داشت و هنوز موهای او تا سر شانه‌اش می‌رسیدند.

محققان حتی دندان‌های شیری او را تشخیص دادند. او فقط ۴ فوت قد داشت و برای تابوت خود بسیار کوچک بود. البته مشخص نیست که چرا یک تابوت به اندازه دختر ساخته نشده‌است. دانشمندان معتقدند که او به علت یک بیماری کوتاه مدت مانند وبا درگذشته است.

۶- مومیایی زیبای لولان

یکی از عجیب‌ترین مومیایی‌های دنیا، مومیایی لولان است که در سال ۱۹۸۰ کشف شد. او ۳۸۰۰ سال پیش در جاده ابریشم از دنیا رفته بود. خشکی طبیعی این منطقه و خاک شور، بدن او و بیش از ۲۰۰ جسد دیگر را حفظ کرده است.

این مومیایی، زیبایی لولان نامیده می‌شود؛ زیرا ویژگی‌های شگفت‌انگیز صورت او حتی پس از مرگ نیز بسیار زیبا باقی مانده است. دولت چین به دلیل هویت نژادی مومیایی‌های این منطقه، اجازه دسترسی کامل به آن‌ها را نمی‌دهد.

مومیایی‌های تاریم، سفیدپوست هستند و این مسئله به ادعاهای مردم محلی (اویغورها) مبنی بر این که بیشتر اروپایی به نظر می‌رسند تا آسیایی اعتبار بخشیده است. بر اساس ادعاهایی در تاریخ چین، آن‌ها نوادگان ساکنان اصلی این مناطق هستند و از نوادگان مهاجران بعدی نیستند.

۷- مومیایی اوتزی؛ مرد یخی

برخی از گردشگران آلمان در سال ۱۹۹۱ میلادی، اوتزی (مرد یخی) را در کوه‌های آلپ کشف کردند. ابتدا تصور می‌شد که این جسد مربوط به یک کوهنورد یا سرباز است که در طول جنگ جهانی اول درگذشته است. اما آزمایش‌ها تایید کردند که این مرد یخی ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد و بر اثر ضربه به پشت سر جان باخته است.

این مرد یخی، قدیمی‌ترین مومیایی طبیعی در اروپا است. بدن او به طرز عجیبی حفظ شده بود و سلول‌های خون او شبیه نمونه خون انسان مدرن بود. دانشمندان حتی توانستند آخرین وعده غذایی مرد یخی را تشخیص دهند. ظاهراً او آهوی قرمز و نان گیاهی متشکل از سبو گندم و میوه خورده بود.

۸- مومیایی بانوی کائو در پرو

در ساحل زیبای شمال پرو منطقه‌ای به نام «مکان مقدس جادوگر» وجود دارد که نشانی از فرهنگ موچه و جادوگر مدفون در آن جا دارد. دو هرم اصلی در این منطقه به نام‌های هواکا دل سل (Huaca del Sol) و هواکا دلا لونا (Huaca de la Luna) در گذشته مرکز فعالیت‌های اجتماعی و فرقه‌ای بوده‌اند.

یک مومیایی خالکوبی شده معروف به بانوی کائو نیز در این منطقه وجود دارد. بانوی کائو احتمالاً در اواسط دهه بیست سالگی خود در حدود ۱۵۰۰ سال پیش هنگام زایمان در گذشته است. فرقه موچه‌ها، مردگان خود را به طور هدف مند مومیایی نکرده‌اند. ظاهراً شرایط مومیایی شدن فقط برای بانو کائو اتفاق افتاده است.

می توان با اطمینان گفت که خالکوبی این زن نشان دهنده تقویت ارتباط الهی او از طریق جادو بوده است و احتمالاً نوع تدفین او نشان دهنده مقام بالای او است.

۹- مومیایی‌های مرموز ایرانی در روسیه

منطقه زلنی یار (Zeleniy Yar) یک مکان دورافتاده در نزدیکی قطب شمال است و در میان مردم بومی به عنوان «انتهای زمین» شناخته می‌شود. دوازده مومیایی در این منطقه منحصر به فرد کشف شده‌اند.

به نظر می‌رسد که این اجساد متعلق به این منطقه نیستند. در واقع ردپای تاریخی آن‌ها به ایران باستان در فاصله ۶ هزار کیلومتری از این منطقه برمی‌گردد. هم اکنون دانشمندان در حال انجام آزمایش‌های ژنتیکی برای تعیین منشاء این مومیایی‌های مرموز هستند.

ظاهراً این اجساد به طور کاملاً اتفاقی در این منطقه حفظ شده‌اند. آن‌ها در پوششی از خز گوزن شمالی،‌ خرس یا سگ آبی قرار داشتند و ماسک‌های مسی داشتند. بسیاری از جمجمه و اسکلت‌های این اجساد شکسته یا مفقود شده‌است.

یکی از مومیایی‌ها، یک مرد مو قرمز است که از سینه تا پاها توسط محافظی از جنس مس پوشانده شده‌است. باستان شناسان در قبر او یک دریچه آهنی، خز و یک سگک از جنس برنز که نشان دهنده یک خرس بود را پیدا کردند.

۱۰- مومیایی‌ دختر دو ساله

یکی از عجیب‌ترین مومیایی‌های دنیا کودک دوساله‌ای به نام روزالیا لومباردو است که در دخمه‌های پالرمو کشف شد. دخمه‌های کاپوچینی پالرمو در منطقه سیسیل ایتالیا واقع شده‌اند.

در قرن شانزدهم، راهبان کاپوچین پالرمو به این پی بردند که دخمه‌هایشان حاوی مواد نگه دارنده طبیعی است که به حفظ مومیایی‌ها کمک می‌کند. روزالیا در سال ۱۹۲۰ درگذشت و در دخمه‌ها قرار گرفت. به او لقب زیبای خفته داده شده‌است؛ زیرا بدن او به خوبی حفظ شده‌است.

راز حفظ بدن این دختر چند سال پیش در خاطرات آلفردو سلفیا (فرد مومیایی کننده) کشف شد. در خاطرات او به مواد شیمیایی اشاره شده‌ که به خون روزالیا تزریق شده‌اند. این مواد شیمیایی شامل فرمالین، نمک روی، الکل، اسید سالیسیلیک و گلیسیرین بودند. ظاهراً‌ نمک روی مهم‌ترین عامل در حفظ وضعیت روزالیا بوده‌است.

منبع: گجت نیوز لینک کوتاه لینک کپی شد ۰ این مطلب برایتان مفید است؟ ارسال نظر مومیایی اخبار عمومی اخبار مرتبط بیماری مرموز مومیایی باردار ۲۰۰۰ ساله + تصاویر ۱۴۰۱/۴/۲۲ واضح ترین عکس جهان از یک بشقاب پرنده منتشر شد ۱۴۰۱/۵/۲۸ امسال پیش بینی شده با رتبه ۱۲۰ هزار هم در رشته پزشکی قبولی داشته باشیم! ۱۴۰۱/۵/۲۸ تشویق کردن باعث پررویی کودک می شود؟ + فیلم ۱۴۰۱/۵/۲۸ ناگفته های شنیدنی از مختارنامه + فیلم ۱۴۰۱/۵/۲۸ چطور از همسرمان پول توجیبی بگیریم؟ ۱۴۰۱/۵/۲۸ آخرین ویدیو ها دعوای دو گاو باعث تصادف شد + فیلم ۱۴۰۱/۰۵/۲۸ ۱۰:۵۰ ناگفته های شنیدنی از مختارنامه + فیلم ۱۴۰۱/۰۵/۲۸ ۰۹:۴۸ چطور با افراد بد دهان و فحاش برخورد کنیم؟ ۱۴۰۱/۰۵/۲۸ ۰۹:۱۸ شادترین کشور دنیا لقب کدام کشور است؟ + فیلم ۱۴۰۱/۰۵/۲۸ ۰۹:۱۱ کمین ترسناک یک مار کبری برای پسربچه + فیلم ۱۴۰۱/۰۵/۲۸ ۰۸:۴۵ بازارچه آنلاین گوشی موبایل گوشی سامسونگ گوشی اپل، آیفون گوشی شیائومی ارسال نظر

خرید نرم افزار هلو صرافی ارز دیجیتال خرید ارز دیجیتال خرید بیت کوین نقشه مترو تهران تقویم ۱۴۰۱ قیمت مسکن آخرین خبر ها ۱۱:۳۶ عجیب ترین مومیایی های تاریخ + عکس ۱۱:۱۹ واضح ترین عکس جهان از یک بشقاب پرنده منتشر شد ۱۱:۱۰ خداحافظی فیس بوک با فهرست ۱۰ اپلیکیشن برتر ۱۱:۰۰ قیمت انواع ماشین‌ ظرفشویی (جدول مشخصات) ۱۱:۰۰ امسال پیش بینی شده با رتبه ۱۲۰ هزار هم در رشته پزشکی قبولی داشته باشیم! ۱۰:۴۱ تشویق کردن باعث پررویی کودک می شود؟ + فیلم ۱۰:۳۰ زمینه های لازم برای دستیابی به نظام مالیاتی کارآمد ۱۰:۰۸ عواقب جبران ناپذیر نوشابه گازدار برای سلامتی ایرانی ها ۱۰:۰۳ وزیر کشور: لایحه جدید انتخابات به مجلس ارسال می شود ۰۹:۵۲ ۱۰ روز متوالی تنفس هوای مطلوب در تهران ۰۹:۴۸ ناگفته های شنیدنی از مختارنامه + فیلم ۰۹:۴۱ چطور از همسرمان پول توجیبی بگیریم؟ ۰۹:۳۳ ریزش قیمت بیت کوین به کانال ۲۲ هزار دلاری ۰۹:۲۵ جاده های شمال یک طرفه می شوند ۰۹:۲۱ طرز برخورد با همسر زودرنج و حساس ۰۹:۱۸ چطور با افراد بد دهان و فحاش برخورد کنیم؟ ۰۹:۱۶ هشدار سیلاب ناگهانی در ۹ استان ۰۹:۱۱ شادترین کشور دنیا لقب کدام کشور است؟ + فیلم ۰۹:۰۷ با بودجه محدود در چه منطقه ای خانه بخریم؟ ۰۹:۰۳ آمریکا: با اسرائیل درباره برجام اختلافات تاکتیکی داریم ۰۹:۰۱ واکنش طلای سیاه به آشفتگی اقتصاد جهانی ۰۹:۰۰ قیمت نجومی یخچال ال جی در بازار (جدول) ۰۸:۵۴ طلای جهانی چند شد؟ ۰۸:۵۱ ضبط ساده مکالمه‌ در آیفون با این وسیله جالب ۰۸:۲۸ نحوه افزودن هشتگ های ترند در اینستاگرام ۰۷:۰۰ ۵ شب اقامت در هتل های کیش چقدر پول می خواهد؟ + جدول ۰۲:۰۲ سوپرایز میتسوبیشی برای سفرهای خانوادگی + عکس ۰۱:۵۸ چی کار کنیم آدم بدصبحی نباشیم؟ ۰۱:۲۵ ۲۹ سوالی که در مصاحبه های شغلی باید بپرسید ۰۰:۴۴ فال ابجد روزانه جمعه ۲۸ مرداد ماه ۱۴۰۱ ۰۰:۳۸ چطوری مصرف بنزین خودرو را کم کنیم؟ + چند ترفند ساده ۰۰:۳۱ فال حافظ امروز جمعه ۲۸ مرداد + تفسیر دقیق ۰۰:۲۴ فال تاروت امروز / فال تاروت کبیر روزانه امروز جمعه ۲۸ مرداد ۱۴۰۱ ۰۰:۱۲ موقع همدردی با دوست عزادار از چه جمله هایی استفاده کنیم؟ ۰۰:۰۲ فال امروز؛ فال روزانه شخصی ۲۸ مرداد ۲۳:۵۵ نکته مهم برای والدین؛ چطور مفهوم حریم شخصی را کودک به آموزش دهیم؟ ۲۳:۴۰ کاهش زمان پرداخت وام ازدواج به ۱۵ روز ۲۳:۲۲ مصرف تخم مرغ برای کودکان مفید است یا مضرر؟ + مقدار و بهترین روش طبخ ۲۳:۰۸ چگونه باغچه ای با «رز»های شاداب داشته باشیم؟ ۲۳:۰۵ ضارب سلمان رشدی: ارتباطی با ایران نداشتم ۲۲:۴۸ ۸ توصیه طلایی برای کسانی که تازه می خوان ورزش کردن شروع کنن ۲۲:۴۵ آبشاری بکر در فاصله ۲۰ کیلومتری از تهران + عکس ۲۲:۲۹ چطوری میشه با افراد کینه توز و انتقام جو کنار اومد؟ ۲۲:۲۳ زنان «سمی» که ازدواج با آنها پشیمانتان می کند ۲۲:۱۴ بانکی ها به قالیباف نامه نوشتند؛ طرح بانکداری را متوقف کنید ۲۲:۰۶ عاقبت خانم هایی که آرایش می کنند ۲۱:۵۴ یک گام دیگر تا رصد کامل حساب های بانکی ۲۱:۵۴ بهترین روش پخت گوشت + چند نکته طلایی ۲۱:۴۱ بورل: با لحظه خطرناکی مواجه هستیم ۲۱:۳۰ برتری استقلال در هفته دوم لیگ برتر با درخشش قائدی اقتصادآنلاین حوزه های پوشش خبری صفحه نخست  اقتصاد کلان  مسکن  طلا و ارز  خودرو  بورس  بیمه  بازرگانی  انرژی  صنعت  شهر  فناوری شبکه های اجتماعی  درباره ما  تماس با ما آرشیو  تبلیغات اخبار بیمه تبلیغات ارز دیجیتال

کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت محفوظ و متعلق به

پایگاه خبری اقتصادآنلاین

میباشد و استفاده از آن با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی سایت خبری آسام

منبع: اقتصاد آنلاین

کلیدواژه: مومیایی اخبار عمومی نشان دهنده ۱۴۰۱ ۵ ۲۸ ۲۸ مرداد دخمه ها شده اند مرد یخی سال پیش حفظ شده کشف شد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۷۹۰۱۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آغاز ثبت‌نام برنامه‌های روز و هفته جهانی نجوم از فردا

همزمان با آغاز روز و هفته جهانی نجوم از ۲۴ اردیبهشت ماه جاری، گروه‌های نجومی برای اجرای برنامه‌های خود می‌توانند از فردا شنبه، ۸ اردیبهشت نسبت به ثبت‌نام خود در انجمن نجوم ایران اقدام کنند.

به گزارش ایسنا، طبق تقویم جهانی، روز جهانی نجوم سال ۱۴۰۳ در ایران جمعه ۲۸ اردیبهشت خواهد بود که مقارن با شب نهم ماه قمری است و هفته نجوم از دوشنبه ۲۴ اردیبهشت تا یکشنبه ۳۰ اردیبهشت برگزار خواهد شد.

طبق اطلاعیه انجمن نجوم ایران، بیش از نیم قرن است که روز و هفته جهانی نجوم با هدف ترویج علم، تبدیل به پلی میان مردم و منجمان شده است و سال‌هاست که این رویداد همزمان با سراسر این کره خاکی در ایران نیز برگزار می‌شود. از سال ۱۴۰۱ و پس از وقفه دو ساله به علت شیوع ویروس کووید-۱۹، روز و هفته نجوم با رویکردی متفاوت و همکاری مشترک گروه‌های نجومی در دو محوریت برنامه‌های حضوری و مجازی برگزار می‌شود.

علی ابراهیمی سراجی، دبیر برگزاری هفته جهانی نجوم ۱۴۰۳ در گفت‌وگو با ایسنا، هفته و روز جهانی نجوم را یکی از رویدادهای عمومی و ترویجی دانست که افراد در قالب گروه، انجمن و مؤسسه و غیره در سراسر ایران در آن شرکت می‌کنند و گفت: در دو سال اخیر (۱۴۰۱ و ۱۴۰۲) گروه‌ها و انجمن‌های نجوم مختلف در رویدادهای این روز و هفته جهانی ثبت‌نام و گزارش‌های خود را در قالب تصاویر و فیلم و متن برای ما ارسال می‌کردند.

وی افزود: بر اساس گزارش‌های ارسالی در سال ۱۴۰۱ تعداد برگزارکننده‌های برنامه های این روز و هفته ۵۷ مورد بوده و تعداد برگزارکنندگان در سال ۱۴۰۲ به ۷۲ مورد ارتقاء یافت. تعداد برنامه‌های برگزار شده در سال ۱۴۰۱ نیز ۱۶۹ مورد و در سال ۱۴۰۲ به ۲۴۹ مورد افزایش یافته است.

به گفته دبیر برگزاری هفته جهانی نجوم ۶۴ درصد از این برنامه‌ها از سوی بخش خصوصی، ۲۹ درصد از سوی بخش دولتی و ۷ درصد از سوی بخش خصولتی برگزار شده است.

به گفته وی بر اساس گزارش‌های دریافت شده از برگزارکنندگان هفته و روز جهانی نجوم سال ۱۴۰۲، در مدت زمان این برنامه، ابزارهای رصدی گوناگونی مورد استفاده قرار گرفته است که این ابزارها شامل تلسکوپ‌های شکستی، تلسکوپ‌های بازتابی با قطر دهانه‌های مختلف، تلسکوپ‌های ترکیبی، تلسکوپ‌های خورشیدی و انواع دوربین‌های دو چشمی است.

به گفته وی، تعداد برنامه‌های اجرا و یا برنامه‌ریزی شده توسط برگزارکنندگان در سراسر کشور در هفته و روز جهانی نجوم سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به  این شرح است:

ابراهیمی خاطر نشان کرد: زمان ثبت نام رویدادها در این رویدادهای جهانی از فردا شنبه ۸ اردیبهشت آغاز می‌شود و تا روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ادامه خواهد داشت. 

انتهای پیام